Yearly Archives: 2022

Rewolucyjne efekty pracy kosmicznego teleskopu Webba – spotkanie oddziału – 15 grudnia

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (JWST) opracowany przez NASA we współpracy z ESA i CSA, został pomyślnie wystrzelony 25 grudnia 2021 r. Po rozmieszczeniu w kosmosie oraz ustawieniu i kalibracji luster i instrumentów, realizuje operacje naukowe od lata 2022 r.

Dostępny dla światowej społeczności obserwuje ewolucję galaktyk, formowanie się gwiazd i planet, układów egzoplanetarnych i naszego Układu Słonecznego w sposób, który nigdy wcześniej nie był możliwy.

O uzyskanych niesamowitych obrazach i już sformułowanych naukowych konkluzjach z dokonanych obserwacji opowie Paweł Szkaplewicz. 

Rewolucyjne efekty pracy kosmicznego teleskopu Webba
Paweł Szkaplewicz
15 grudnia, 19:00
Budynek Jednostek Międzywydziałowych ZUT
al. Piastów 48, sala nr 14 

Po prelekcji zapraszamy na poczęstunek wigilijno-noworoczny w trakcie którego, w swobodnej atmosferze podsumujemy działania naszego Towarzystwa w roku bieżącym i zaplanujemy przyszły.

Serdecznie zapraszamy członków i sympatyków!

Konkurs Astronomiczny w XIII LO

Zbliża się 12 edycja Konkursu Astronomicznego organizowanego przez XIII LO w Szczecinie. Konkurs odbywa się pod patronatem Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, a powstaje przy współpracy z PTMA w Szczecinie oraz Uniwersytetem Szczecińskim.

Konkurs od lat cieszy się dużym zainteresowaniem wśród uczniów szkół podstawowych, a jeszcze wcześniej gimnazjum. Laureaci otrzymują punkty rekrutacyjne do szkoły ponadpodstawowej, a część z nich wybiera astronomię jako dalszą ścieżkę edukacyjną. Wśród laureatów znajdują się późniejsi medaliści Międzynarodowej Olimpiady z Astronomii  i Astrofizyki oraz dzisiejsi studenci astronomii oraz zawodowi astronomowie.

Zapraszamy serdecznie do udziału w tegorocznej edycji Konkursu!

Regulamin konkursu i szczegóły na http://www.13lo.szczecin.pl/

Niebo nad Szczecinem w grudniu 2022

W Szczecinie 1 grudnia Słońce wzejdzie o godzinie 7:55, a zajdzie o 15:47. Natomiast w dzień sylwestrowy, wschód Słońca nastąpi o 8:17, a zachód o 15:52. Astronomiczna zima rozpocznie się 21 grudnia o 22:48, tego dnia Słońce przejdzie ze znaku Strzelca w znak Koziorożca. Długość najkrótszego dnia w roku w naszych okolicach wyniesie 7 godzin, 29 minut i 5 sekund, a Słońce podczas górowania wzniesie się nad horyzont jedynie na wysokość około 13°12´.

Księżyc 

W grudniu kolejność faz Księżyca będzie następująca:

  • 08-12 05:08 – Pełnia
  • 16-12 09:56 – Ostatnia kwadra
  • 23-12 11:17 – Nów
  • 30-12 02:21 – Pierwsza kwadra

Podczas Dębowej Pełni, zwanej także Frost Moon (Księżyc Szronu), czeka nas kolejne ciekawe astronomiczne wydarzenie. Rano 8 grudnia, Mars będący w opozycji zostanie zakryty przez Księżyc. We wczesnych godzinach wieczornych 7 grudnia nad północno-wschodnim horyzontem Srebrny Glob pojawi się w niedalekiej odległości od planety (godzinę po zachodzie Słońca dystans wyniesie około 7 stopni). Przez kolejne godziny oba obiekty będą wznosiły się coraz wyżej i będą coraz bliżej siebie.

Około godz. 05:59 nastąpi zetknięcie tarczy Księżyca z Marsem, czyli pierwszy kontakt. W Szczecinie Księżyc będzie wtedy widoczny ponad 18 stopni nad horyzontem. Podczas nasuwania się tarczy Księżyca na tarczę Marsa, planeta będzie traciła jasność, a po około minucie zostanie całkowicie zakryta przez Srebrny Glob. Mars zacznie wynurzać się zza tarczy naszego naturalnego satelity około 06:53, który będzie wtedy już nisko nad horyzontem (ponad 11 stopni).

Kilka dni wcześniej, 5 grudnia o 17:45, Księżyc zakryje Urana (jasność 5.69 mag) ale zjawisko to można będzie oglądać jedynie przy pomocy lornetki lub teleskopu. W tym miesiącu czeka nas jeszcze kilka innych koniunkcji Księżyca z planetami. W swej wędrówce po nieboskłonie zbliży się on 1 grudnia o godzinie 18:34 do Neptuna, jednak dostrzeżenie słabo święcącej planety (jasność 7,76 mag) nieco ponad 3,5° powyżej Księżyca może być trudne nawet za pomocą dobrej lornetki. Tego wieczoru w niedalekiej odległości od Księżyca będzie także Jowisz (koniunkcja 2 grudnia o 4:45 czyli 4 godziny po zachodzie Księżyca). Księżyc, będący w pierwszej kwadrze, będzie ponownie blisko Neptuna i Jowisza 29 grudnia. Wieczorem 26 grudnia nasz naturalny satelita znajdzie się obok Saturna (koniunkcja o 21:20, separacja 4°15, przed zachodem Księżyca około 18:30, separacja 4°30´).

Planety

8 grudnia o godzinie 6:41 Mars, przebywający w gwiazdozbiorze Byka, będzie w opozycji do Słońca, Planeta jak i Słońce znajdują się wtedy dokładnie po przeciwnych stronach względem Ziemi. Planetę w opozycji można obserwować przez całą noc. W dniu opozycji Mars, będący w odległości nieco ponad 82 mln km od Ziemi, pojawi się nad horyzontem około 15:00, a górować będzie po godzinie 23 na wysokości ponad 60 stopni nad horyzontem. W momencie opozycji Mars będzie bardzo jasnym obiektem, osiągając -1,9 magnitudo, a rozmiary jego tarczy wyniosą 17,04 sekund kątowych. Okolice opozycji to najlepszy więc czas na obserwacje Czerwonej Planety. W godzinach wieczornych, nad zachodnim horyzontem widoczny będzie w Koziorożcu Saturn, a w Wodniku za pomocą lornetki możemy dostrzec Neptuna. Jasny Jowisz będzie świecił wyżej nad horyzontem niż te dwie planety i będzie widoczny znacznie dłużej. Gazowy olbrzym na początku miesiąca zachodzić będzie godzinę po północy ale w ostatnich dniach roku będzie znikał za zachodnim horyzontem godzinę przed północą. Urana (za pomocą lornetki) można obserwować przez całą noc w gwiazdozbiorze Barana.W grudniu Wenus powróci do roli Gwiazdy Wieczornej i w drugiej połowie miesiąca będzie widoczna przez godzinę po zachodzie Słońca. 29 grudnia dojdzie do jej koniunkcji z Merkurym (koniunkcja o 08:30, separacja 1,5 stopnia).

Gwiazdy, gwiazdozbiory i „spadające gwiazdy”

W grudniu podziwiać możemy bardzo charakterystyczne, łatwe do identyfikacji jasne gwiazdy oraz zimowe konstelacje. Około północny, blisko zenitu znajdziemy jasną Kapellę z Woźnicy zaś w okolicach miejscowego południka gwiazdozbiór Oriona, a u jego stóp Zająca. Po lewej stronie Oriona świeci Wielki i Mały Pies, a po prawej Byk. Najjaśniejszą gwiazdą na nocnym niebie jest Syriusz należący do konstelacji Wielkiego Psa. Łatwo go odnaleźć przedłużając gwiazdy pasa Oriona w dół. W konstelacji Małego Psa jasno świeci Procjon. Gwiazdy te wraz z Betelgezą tworzą asteryzm Trójkąta Zimowego. W Byku (u nasady „rogów”) świeci Aldebaran który, podobnie jak i Betelgeza ma czerwone zabarwienie. W tym miesiącu promieniują dwa dobrze znane roje meteorów: Geminidy i Ursydy. Ten pierwszy, pochodzący od planetoidy Phaethon, jest aktywny od 4 do 17 grudnia a jego radiant znajduje się w gwiazdozbiorze Bliźniąt w okolicy Kastora. Prędkość meteorów (meteoroidów) roju Geminidy dochodzi do 35 km/h. Poza miastem będzie można dostrzec do 130 zjawisk w ciągu godziny. Natomiast Ursydy, rój pochodzący od komety 8P/Tuttle, można obserwować od 17 do 26 grudnia. Jego radiant leży w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy. W nocy z 22 na 23 grudnia możemy spodziewać się maksimum roju o przewidywanej liczbie ZHR=10, ale może ona osiągnąć większą wartość.

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna

Do 8 grudnia przeloty ISS nad Szczecinem będą widoczne wieczorem. Stacja ponownie pojawiać się będzie od 16 grudnia w godzinach porannych. ISS widoczna jest na niebie, jako jasny punkt szybko przemierzający nieboskłon. 

Dokładne godziny przelotów na stronie https://heavens-above.com.

Opracowanie: Jolanta Olejniczak

Podobieństwo dynamiczne planetoid bliskich Ziemi – spotkanie oddziału – 10 listopada

Tym razem na naszym spotkaniu będą miału miejsce 3 wystąpienia: główna prelekcja „Podobieństwo dynamiczne planetoid bliskich Ziemi” oraz dwie krótsze, o praktycznych ćwiczeniach z obserwacji galaktycznej supernowej oraz o nowoczesnym amatorskim obserwatorium astronomicznym.

W ciągu pierwszego kwadransa Paweł Szkaplewicz opowie o odwiedzinach w nowoczesnym hiszpańskim amatorskim obserwatorium astronomicznym. Ilustrując temat zdjęciami porozmawiamy o rozwoju i unowocześnieniu naszego szczecińskiego obserwatorium.

Kolejne 15 minut to wzmianka o praktycznych ćwiczeniach z obserwacji galaktycznej supernowej jeszcze przed jej oczekiwanym wybuchem. SNEWS poszukuje wolontariuszy do wykonania ćwiczeń, aby miłośnicy astronomii mogli praktycznie doskonalić obserwacje takich zjawisk – jeszcze przed oczekiwanym wybuchem supernowej implozyjnej w Drodze Mlecznej. Szczegółowy plan działania przedstawi Ryszard Biernikowicz.

Główną prelekcję wygłosi Mikołaj Matuszczak. Podobieństwo dynamiczne planetoid bliskich Ziemi, całkowanie numeryczne orbit, mechanizmy ewolucji populacji, powiązanie strumieni meteoroidowych z kometami, wprowadzenie do pakietu OrbFit i bazy danych NeoDys.

Podobieństwo dynamiczne planetoid bliskich Ziemi
Mikołaj Matuszczak
10 listopada, 19:00
Budynek Jednostek Międzywydziałowych ZUT
al. Piastów 48, sala nr 14 na parterze

Po tym wystąpieniu przewidujemy pytania i dyskusję, a po niej, jeśli warunki pozwolą, wizytę w obserwatorium.

Serdecznie zapraszamy członków i sympatyków!

Niebo nad Szczecinem w listopadzie 2022

Długość dnia w listopadzie ulega coraz większemu skróceniu. W Szczecinie i okolicach, 1 listopada Słońce wzejdzie o 7.01, a zajdzie o godz. 16.29, zaś ostatniego listopada dzień rozpocznie się o 7.53 zaś zakończy o 15.47. Różnica między długością dnia z początku i z końca miesiąca wyniesie około półtorej godziny.

Księżyc

W listopadzie kolejność faz Księżyca będzie następująca:

  • 01-11-2022 07.37 – Pierwsza kwadra
  • 08-11-2022 12.02 – Pełnia
  • 16-11-2022 14.27 – Ostatnia kwadra
  • 23-11-2022 23.57 – Nów
  • 30-11-2022 15.36 – Pierwsza kwadra

1 i 29 listopada Księżyc, będący blisko pierwszej kwadry, znajdzie się na wieczornym niebie w pobliżu Saturna, świecącego na tle gwiazdozbioru Koziorożca. 4 listopada, po zachodzie Słońca, Srebrny Glob zobaczymy pod jasno świecącym Jowiszem. Te dwa blisko położone obiekty będą przesuwać się na niebie z południowego wschodu na południowy zachód aż do godziny drugiej w nocy (koniunkcja 5 listopada o godzinie 01.09, separacja około 2,5°).Wieczorem 11 listopada, około godz. 18.00, Księżyc znajdzie się w podobnej odległości kątowej od widocznego z jego prawej strony Marsa.

Planety

Na listopadowym wieczornym niebie znajdziemy trzy jasne planety: Jowisza, Saturna i Marsa. Saturn będzie dostępny do obserwacji tylko wieczorem. Jasnego Jowisza na początku miesiąca możemy obserwować do godziny drugiej w nocy zaś pod koniec listopada będzie zachodził koło północy. Czerwony Mars, wschodzący coraz wcześniej z każdym dniem listopada, od późnych godzin wieczornych do rana będzie widoczny wysoko na niebie. 

Gwiazdy, gwiazdozbiory i „spadające gwiazdy”. 

W listopadzie wydłuża się czas na obserwacje nocnego nieba. Spoglądając późnym wieczorem na południe zobaczymy po prawej stronie gwiazdozbiory jesienne, a z drugiej strony, od południa do wschodu, znajdziemy konstelacje zimowe. W zenicie, około północy, dobrze są widoczne Perseusz i Żyrafa. Warto także przyjrzeć się słabiej świecącym, ale nie mniej interesującym układom gwiazd jesiennego nieba. Na początku miesiąca około godziny 23 a pod koniec około 21.30 górują dwa niewielkie gwiazdozbiory: Baran i Trójkąt. Baran należy do grupy gwiazdozbiorów zodiakalnych.

W gwiazdozbiorze Trójkąta znajduje się galaktyka M33 (Galaktyka Trójkąta), którą można dostrzec przy pomocy niewielkiej nawet lornetki. Jest to druga pod względem jasności galaktyka spiralna na niebie, po Galaktyce Andromedy. Trochę niżej, na prawo od wspomnianych gwiazdozbiorów, znajduje się znacznie większy, również składający się ze słabo świecących gwiazd, gwiazdozbiór Ryb. Tak jak Baran należy on do gwiazdozbiorów Zodiaku.

W listopadzie promieniują dwa silne roje meteorów: Północne Taurydy i Leonidy. Taurydy promieniują z gwiazdozbioru Byka a maksimum aktywności przypada na 12 listopada. Leonidy zaś promieniują z konstelacji Lwa od 6 do 30 listopada, z maksimum (do 15 przelotów na godzinę) 17 listopada około godziny 23. Jest to najszybszy znany rój meteorów, bowiem prędkość meteoroidów w ziemskiej atmosferze dochodzi do 72 kilometrów na sekundę. Rój Leonidów związany jest z pozostałością po warkoczu komety Tempel-Tuttle.

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna

Do 7 listopada przeloty ISS nad Szczecinem będą widoczne nad ranem. Stacja ponownie pojawiać się będzie od 19 listopada w godzinach wieczornych. ISS widoczna jest na niebie, jako jasny punkt szybko przemierzający nieboskłon. Dokładne godziny przelotów na stronie https://heavens-above.com.


Opracowanie: Jolanta Olejniczak

1 2 3 6