Z tygodnia na tydzień dnia przybywa. W Szczecinie, w ciągu maja dzień wydłuży się o godzinę i trzydzieści cztery minuty, zarówno poprzez wcześniejsze z każdym dniem wschody jak i późniejsze zachody Słońca. Pierwszego maja, w naszym mieście i jego okolicach Słońce wzejdzie o 5.26, a zajdzie o 20.31. Natomiast ostatniego maja, dzień będzie trwał około 16 godzin i 39 minuty i będzie krótszy od najdłuższego dnia roku o około 22 minuty, a rozpocznie się o godzinie 4.40 zaś zakończy o 21.19.
W Polsce w miesiącach wiosenno-letnich, przez pewien okres nie ma nocy astronomicznej, gdyż po zmierzchu astronomicznym następuje bezpośrednio świt astronomiczny (Słońce nie schodzi poniżej 18 stopnia pod horyzont). W zależności od szerokości geograficznej trwa to od 23 do 88 dni w pobliżu momentu przesilenia letniego. W naszych okolicach „białe noce” astronomiczne rozpoczną się 14 maja i potrwają do 29 lipca.
Księżyc
Majowa kolejność faz Księżyca będzie następująca:
- 09-05, 02:21 – I Kwadra
- 16-05, 06:14 – Pełnia
- 22-05, 20:43 – III Kwadra
- 30-05, 13:30 – Nów
Podczas Pełni Kwiatowego Księżyca ( majową pełnię nazywa się również Pełnią Sadzenia Kukurydzy lub Mleczną) wystąpi zaćmienie srebrnego globu które widoczne będzie z obu Ameryk. Moment całkowitego zaćmienia (maksimum o 6.11) nastąpi kiedy w Polsce Księżyc będzie już pod horyzontem. Jednak widok zaczerwieniającej się tarczy i tak będzie ciekawy. Początek zaćmienia (faza półcieniowa) w Szczecinie zacznie się o 3.32, Księżyc będzie wtedy 9 stopni nad horyzontem. O godzinie 4.28 rozpocznie się zaćmienie częściowe które będziemy mogli obserwować do 5.03, czyli do zachodu Księżyca. Wielkość maksymalnej fazy wyniesie 0,409.
W apogeum (najdalej od Ziemi) znajdzie się Księżyc 5 maja a w perygeum (najbliżej Ziemi) będzie 17 maja, wtedy wielkość tarczy osiągnie 33’10”. W poniedziałek, 2 maja, Księżyc w postaci bardzo wąskiego sierpa spotka się wieczorem z Merkurym (koniunkcja o 18.32, separacja ok. 2°). Seria następujących szybko po sobie koniunkcji Księżyca z jasnymi planetami czeka nas nad ranem od 22 maja, kiedy to nasz naturalny satelita w swej wędrówce po nieboskłonie zbliży się do Saturna na odległość ok 5 stopni, a 25 maja na odległość ok. 3,5 o do Jowisza oraz Marsa, zaś 27 maja cienki sierp wschodzącego Księżyca zobaczymy na porannym niebie w odległości około 1 stopnia od jasno świecącej Wenus.
Gwiazdozbiory, roje meteorów a może też kometa
Podczas astronomicznych „białych nocy” nad północnym horyzontem możemy dostrzec jasną poświatę słoneczną, a niebo nawet na chwilę nie robi się idealnie ciemne. Mimo, że nie zapada zupełna i ciemna noc astronomiczna to w pobliżu miast i w miejscach rozświetlanych sztucznym światłem lamp najczęściej nie dostrzeżemy większej różnicy. Na niebie możemy bez trudu dostrzec jasne gwiazdy, a na obszarach słabo zabudowanych i nieoświetlonych również gwiazdy słabsze.
W maju na niebie nadal królują Lew, Panna oraz Wolarz. Jasny czerwony Arktur z konstelacji Wolarza góruje w południku, jest on trzecią co do jasności gwiazdą nocnego nieba. Łatwo go odnaleźć, przedłużając w dół łuk tworzony przez dyszel Wielkiego Wozu. Poniżej jasna Spika. Na wschód od Wolarza świeci Korona Północna, a nad Lwem widnieje Mały Lew. Blisko zenitu można zauważyć Psy Gończe. Na północnym zachodzie odnajdziemy jasno świecącą Kapellę w gwiazdozbiorze Woźnicy.
Na początku maja dobrze widoczne będą Eta Akwarydy, maksimum roju wystąpi w tym roku 6 maja w godzinach porannych a jego aktywność przewidywana jest na poziomie ZHR=50 (40-85). Eta Akwarydy to pyłowo-lodowy „gruz” uwolniony z komety Halleya podczas jej przelotów w pobliżu Słońca. Radiant tego roju meteorów znajduje się w gwiazdozbiorze Wodnika który wschodzi ponad horyzont po godzinie drugiej w nocy. Można wtedy obserwować meteory poruszające się w górę a prędkość, z którą wpadają w atmosferę Ziemi, osiąga wartość 66 km/s. Tak szybkie obiekty mogą pozostawiać na niebie długie, błyszczące ślady utrzymujące się nieraz ponad kilkanaście sekund. Z kolei pod koniec maja mogą być widoczne Tau Herkulidy. To rój meteorów, który pojawi się na niebie, gdy Ziemia będzie przechodzić przez pyły powstałe po pęknięciu jądra komety 73P/Schwassmann-Wachmann 3.
Jeżeli wcześniej nie dojdzie do rozpadu komety C/2021 O3 (PanSTARRS) to mamy szansę ją zobaczyć za pomocą np. lornetki. Drugiego maja znajdzie się ona po prawo od Plejad w odległości kątowej około 5 stopni (Merkury i Księżyc będą z lewej strony tej gromady gwiazd). W kolejnych dniach, kometa znajdzie się wyżej, co wydłuży jej widoczność na niebie.
Więcej o położeniu komety na niebie można znaleźć na stronie https://theskylive.com/where-is-c2021o3 .
Planety
Dobra widoczność Merkurego która rozpoczęła się w połowie kwietnia potrwa do pierwszych dni maja i będzie najlepszym okresem widoczności wieczornej w całym 2022 roku. 2 maja, w bliskim położeniu planety znajdą się Plejady oraz „młody” Księżyc w fazie zaledwie 3%. Wszystkie te obiekty będą widoczne nisko i krótko, więc obserwacje należy zacząć chwilę po zachodzie Słońca. Przez cały miesiąc na porannym niebie królują jasne planety. Gdy jeszcze jest ciemno wschodzi Saturn, a gdy niebo jaśnieje pojawia się Mars, Jowisz oraz bardzo jasna Wenus.
W maju czekają nas dwie bliskie koniunkcje planet. I tak, 1 maja ok 4.30 wschodzi Jowisz a chwilę po min wyłania się za horyzontu Wenus, separacja ok. 0,3o , zaś 29 maja przed godziną trzecią nad wschodnim horyzontem pojawi się Jowisz oraz Mars. Planety te przed świtem widoczne będą w odległości ok.1o (koniunkcja o godzinie 12.32 , separacja 0°35′).
Międzynarodową Stację Kosmiczną można będzie oglądać podczas wszystkich majowych nocy. Na początku maja przeloty nad Szczecinem będą przeważnie po północy lub nad ranem, ale od połowy miesiąca w późnych godzinach wieczornych i nocnych. Stacja będzie wyłaniać się zza widnokręgu w okolicach zachodu, by przez kilka minut przemierzać niebo opadając następnie w kierunku geograficznego wschodu. ISS widoczna jest na niebie jako jasny punkt szybko przemierzający nieboskłon.
Dokładne godziny przelotów na stronie https://heavens-above.com.
Opracowanie: Jolanta Olejniczak
