W Szczecinie 1 grudnia Słońce wzejdzie o godzinie 7:55, a zajdzie o 15:47. Natomiast ostatni dzień tego roku rozpocznie się o 8:17, a zakończy o 15:52. W 2023 roku zima astronomiczna rozpocznie się 22 grudnia o 04:27, czyli tego samego dnia, co zima kalendarzowa, której początek przypada zawsze na 22 grudnia (jest to umowna data, ustalona na potrzeby kalendarza). Początek zimy astronomicznej wypada w różnych terminach, najczęściej 21 lub 22 grudnia, bardzo rzadko 20 lub 23 grudnia, a wyznacza go przesilenie zimowe, w czasie którego Słońce znajduje się w zenicie najdalej na południu, nad zwrotnikiem Koziorożca. Na półkuli północnej dzień jest wtedy najkrótszy, a noc najdłuższa. Tego dnia w naszych okolicach Słońce podczas górowania wzniesie się nad horyzont jedynie na wysokość około 13,1°.
Księżyc
W grudniu kolejność faz Księżyca będzie następująca:
- 05-12 06:49 – Ostatnia kwadra
- 13-12 00:32 – Nów
- 19-12 19:39 – Pierwsza kwadra
- 27-12 01:33 – Pełnia
9 grudnia nad południowo-wschodnim horyzontem po godzinie 4 rano w niedalekiej odległości od cienkiego sierpa Księżyca pojawi się Wenus (o świcie, po siódmej rano znajdzie się w odległości około 5°, koniunkcja o godzinie 16:09, separacja 4°08’).
Wieczorem 17 grudnia nad świecącym sierpem odnajdziemy Saturna (o zachodzie Księżyca separacja mniejsza niż 4°, koniunkcja 18.12, o 01:39 separacja 2°40’).
Najciekawsze grudniowe złączenie Księżyca z planetą będziemy mogli oglądać pierwszego dnia zimy!
Po zachodzie Słońca, na wysokości ponad 30 stopni nad horyzontem, bardzo blisko siebie (w odległości około 2,5°) znajdzie się Jowisz i Księżyc (koniunkcja o godzinie 13:04, separacja 1°41’).
Przy pomocy lornetki lub teleskopu 19 grudnia możemy spróbować w pobliżu Księżyca odnaleźć Neptuna (koniunkcja o 16:01, separacja 1°58’) zaś 23 grudnia Urana (koniunkcja o 13:25, separacja 1°40’, po zmierzchu astronomicznym separacja około 3°).
W grudniu Księżyc podczas wędrówki po nieboskłonie 1 i 28 grudnia znajdzie się w pobliżu gwiazdy Polluks z gwiazdozbioru Bliźniąt, 4 grudnia będzie świecił niedaleko Regulusa z konstelacji Lwa, a 8 grudnia nad ranem zobaczymy go w gwiazdozbiorze Panny niedaleko Spiki.
Planety
4 grudnia o godzinie 14:51 Merkury będzie, z punktu widzenia ziemskiego obserwatora, najdalej oddalony od Słońca w kierunku wschodnim, czyli osiągnie maksymalną elongację wschodnią. Odległość kątowa Merkurego od Słońca podczas grudniowej elongacji nigdy nie jest duża. Kąt elongacji wyniesie 21°16’,a planeta będzie miała jasność -0,36 magnitudo.
Przez cały miesiąc po zachodzie Słońca na wieczornym niebie odnajdziemy gazowe olbrzymy (dwa najdalsze tylko za pomocą lornetki lub teleskopu). Saturn, goszczący w Wodniku, zachodzić będzie jako pierwszy (pod koniec roku będzie znikał już przed godziną 21:00. Dwie godziny później za horyzontem chować się będzie Neptun. Jasny Jowisz będzie świecił wyżej nad horyzontem niż te dwie planety i będziemy mogli go oglądać do późnych godzin nocnych.
Jowisz w wigilijny wieczór będzie pełnił rolę „pierwszej gwiazdki” na niebie!
Urana za pomocą lornetki będzie można obserwować podczas grudniowych nocy w gwiazdozbiorze Barana.
Bardzo jasna Wenus pełniąca rolę gwiazdy porannej pojawiać się będzie na początku miesiąca nad horyzontem przed godziną czwartą, w gwiazdozbiorze Panny, a pod koniec roku będzie wschodzić po godzinie piątej w konstelacji Strzelca.
Gwiazdy i gwiazdozbiory
W grudniu podziwiać możemy bardzo charakterystyczne, łatwe do identyfikacji, jasne gwiazdy oraz zimowe konstelacje. Około północny, blisko zenitu znajdziemy jasną Kapellę z Woźnicy, zaś w okolicach miejscowego południka gwiazdozbiór Oriona, a u jego stóp Zająca. Po lewej stronie Oriona świecą Wielki Pies i Mały Pies, po prawej Byk. Najjaśniejszą gwiazdą na nocnym niebie jest Syriusz należący do konstelacji Wielkiego Psa. Łatwo go odnaleźć przedłużając gwiazdy pasa Oriona w dół. W konstelacji Małego Psa jasno świeci Procjon.
Gwiazdy te wraz z Betelgezą tworzą asteryzm Trójkąta Zimowego!
W Byku (u nasady „rogów”) świeci Aldebaran który, podobnie jak i Betelgeza ma czerwone zabarwienie.
Roje meteorów czyli „spadające gwiazdy”
W tym miesiącu promieniują dwa dobrze znane roje meteorów. Ten pierwszy to Geminidy. Rój pochodzący od planetoidy Phaethon, jest aktywny od 4 grudnia a jego radiant znajduje się w gwiazdozbiorze Bliźniąt w okolicy Kastora.
Maksimum Geminidów w tym roku przypada na 14 grudnia o godzinie 19!
Prędkość meteorów (meteoroidów) roju dochodzi do 35 km/s a poza miastem będzie można dostrzec do 150 zjawisk w ciągu godziny. 17 grudnia gdy kończy się aktywność Geminidów aktywność rozpoczyna kolejny ciekawy rój jesienno-zimowego nieba – Ursydy. Rój pochodzący od komety 8P/Tuttle, można obserwować do 26 grudnia. W Polsce są dobre warunki do obserwacji tego roju. gdyż jego radiant, czyli miejsce, z którego zdają się wybiegać meteory, leży w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy. Nigdy więc nie chowa się pod horyzont, przez co meteory można obserwować przez całą noc.
23 grudnia około godziny czwartej nad ranem możemy spodziewać się maksimum roju o przewidywanej liczbie ZHR=10, ale może osiągnie ona większą wartość. Ursydy lubią sprawiać niespodzianki i pokazać deszcz meteorów.
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna
Do 7 grudnia przeloty ISS nad Szczecinem będą widoczne wieczorem. Stacja ponownie pojawiać się będzie od 15 grudnia w godzinach porannych. ISS widoczna jest na niebie, jako jasny punkt szybko przemierzający nieboskłon.
Dokładne godziny przelotów podane są na stronie https://heavens-above.com.
Opracowanie: Jolanta Olejniczak
Foto: Pexels
