Czerwiec to okres najkrótszych nocy i najdłuższych dni. Pierwszego czerwca w Szczecinie i jego okolicach Słońce wzejdzie o 4:39, a zajdzie o 21:20. Dzień będzie trwał 16 godzin i 41 minut. Przez pierwsze trzy tygodnie Słońce nadal będzie zwiększać czas i wysokość swej dziennej wędrówki po niebie, aż do 21 czerwca, gdy przechodząc w Szczecinie przez południk lokalny, wzniesie się na maksymalną wysokość nad horyzontem wynoszącą ponad 60 stopni. W swojej wędrówce po ekliptyce nasza dzienna gwiazda osiągnie tego dnia o godzinie 04:42 punkt przesilenia letniego, będzie w zenicie nad Zwrotnikiem Raka. Rozpocznie się astronomiczne lato. W pierwszym dniu lata, w naszych okolicach, Słońce wzejdzie około 4:33, zaś zajdzie o 21:34, zatem dzień będzie trwał ponad 17 godzin. W ostatnim dniu miesiąca dzień będzie już krótszy o kilka minut i rozpocznie się o 4:37, a zakończy o 21:33.
Księżyc
Kolejność faz Księżyca w czerwcu będzie następująca:
- 03-06 05:41 – I Kwadra
- 11-06 09:44 – Pełnia
- 18-06 21:19 – III Kwadra
- 25-06 12:32 – Nów
W czerwcowe wieczory i noce będziemy mogli oglądać Księżyc w bliskim sąsiedztwie następujących planet:
- Marsa – 1.06 (oświetlenie: 37%), po zachodzie Słońca w odległości około 5° oraz 29.06 (oświetlenie: 22%), o 22:30 w odległości około 4°,
- Saturna – 19.06 (oświetlenie 48%), po wschodzie planety, o 2:00 w odległości około 2°,
- Neptuna – 19.06 (oświetlenie: 48%), o 2:00 w odległości około 1,5° (potrzebna bardzo dobra lornetka lub teleskop),
- Wenus – 22.02 (oświetlenie: 13%), po wschodzie planety, o 2:50 w odległości około 6°,
- Urana – 23.06 (oświetlenie: 8%), o 2:50 w odległości około 4° (potrzebna lornetka).
Wieczorem 1 czerwca oraz 29 czerwca Księżyc będzie widoczny blisko gwiazdy Regulus z konstelacji Lwa (1.06 o24:00 około 3°, 29.06 o 22:00 około 5°), zaś 6 czerwca około godziny 23:00 zobaczymy go w odległości około 3,5° od Spiki z gwiazdozbioru Panny.
Planety
Na wieczornym niebie przez cały miesiąc, aż do późnych godzin wieczornych widoczny będzie czerwony Mars przebywający w konstelacji Lwa. Merkurego możemy próbować odnaleźć zaraz po zachodzie Słońca. Jowisz na początku czerwca będzie widoczny nisko nad zachodnim horyzontem przez około godzinę po zachodzie Słońca, jednak z każdym dniem będzie zachodził coraz wcześniej i od połowy miesiąca trudno będzie go dostrzec na jasnym niebie.8 czerwca Jowisz i Merkury znajdą się w odległości około 2º od siebie (zachodzą z końcem zmierzchu cywilnego).
Przez cały czerwiec Saturn i Neptun znajdują się w niewielkiej odległości kątowej od siebie. W pierwszych dniach czerwca to około 1,5º odległości, która z każdym kolejnym dniem maleje. W ostatnich dniach czerwca odległość między nimi stanie się nieco mniejsza niż 1º. Obydwie planety znajdziemy w drugiej połowie nocy (bliżej świtu na początku i bliżej północy na końcu miesiąca) nad wschodnim horyzontem w Rybach (Neptuna za pomocą teleskopu). Dwie godziny po nich wschodzić będzie Uran, możemy go odszukać w konstelacji Byka za pomocą lornetki.
Wenus, która pierwszego czerwca osiągnie maksymalną elongację zachodnią równą 45,88°, będzie bardzo jasnym obiektem na porannym niebie, pełniąc rolę gwiazdy porannej.
Gwiazdy, gwiazdozbiory i meteory
Na czerwcowym, wieczornym niebie dobrze widoczne są już letnie konstelacje i można bez trudu odnaleźć asteryzm Trójkąta Letniego (asteryzmy nie są gwiazdozbiorami, ale układami gwiazd, które pomagają odszukać gwiazdozbiory lub inne obiekty na niebie). Tworzą go najjaśniejsze gwiazdy trzech konstelacji -Wega, najjaśniejsza gwiazda Lutni i zarazem letniego nocnego nieba, Altair z Orła i Deneb z Łabędzia.
Ponad południowym horyzontem znajdziemy rozległą konstelację Wężownika oraz gwiazdozbiór Węża, a tuż nad nimi Herkulesa, w którym położona jest wspaniała gromada kulista M 13. Niedaleko Arktura, po lewej stronie gwiazdozbioru Wolarza, świeci Korona Północna. Jest to niepozorny wianek gwiazd, z jedną nieco jaśniejszą, położoną blisko jego środka. Nosi ona nazwę Gemma co oznacza „klejnot”.
Na wschodniej części nieba świeci wielki czworobok Pegaza oraz Andromeda.
Siódmego czerwca maksimum aktywności osiągają Dzienne Arietydy. Radiant tego roju meteorów znajduje się w gwiazdozbiorze Barana. Prędkość meteorów wyniesie około 38 km/s, a liczba zjawisk w maksimum może oscylować w okolicach 30 na godzinę. Jak co roku w czerwcu, maksimum swojej aktywności ma rój meteorów o nazwie Bootydy Czerwcowe. Rój ten promieniuje od 22 czerwca do 2 lipca, maksimum jego aktywności przypada w tym roku 27 czerwca o 13 godzinie. Charakterystyczną cechą meteorów tego roju jest ich powolność (prędkość ich zderzenia z ziemską atmosferą wynosi 18 km/s). W maksimum aktywności można spodziewać się nawet 100 meteorów na godzinę. Radiant roju znajduje się w Wolarzu.
Obłoki srebrzyste
Z późną wiosną i miesiącami letnimi związane jest interesujące zjawisko atmosferyczne – obłoki srebrzyste. Najczęściej obserwowane są one w pasie pomiędzy 50° a 70°, zarówno północnej jak i południowej szerokości geograficznej. Na półkuli północnej najlepszy okres do obserwacji cienkich, świecących pasemek, które wyglądają jak srebrne serpentyny, zaczyna się w połowie maja i trwa do połowy sierpnia. Obłoki srebrzyste są rzadko obserwowanymi chmurami mezosferycznymi widzianymi kiedy Słońce znajduje się od 6° do 16° poniżej horyzontu, czyli mniej więcej około godziny przed wschodem Słońca i tyleż samo po jego zachodzie. Obłoki srebrzyste znajdują się w mezosferze na wysokości około 75 – 85 km nad powierzchnią globu. Z przeprowadzonych badań wynika, że obłoki składają się z mikroskopijnych kryształków lodu. Po raz pierwszy odnotowano relacje z ich obserwacji w 1885 roku.
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna
Międzynarodową Stację Kosmiczną można będzie oglądać dopiero od 26 czerwca w godzinach nocnych. Stacja będzie wyłaniać się zza widnokręgu w okolicach zachodu, by następnie przez kilka minut przemierzać niebo w kierunku geograficznego wschodu. Dokładne godziny przelotów znajdują się na stronie https://heavens-above.com.
Opracowanie: Jolanta Olejniczak
Zdjęcie: Krzysztof Biskupski
