W Szczecinie pierwszego września Słońce wzejdzie o 6:13, a zajdzie o godz. 19:50. Natomiast 30 września dzień rozpocznie się o 7:03, zaś zakończy o 18:39. Zatem, będzie on trwał tylko 11 godzin i 36 minut. W miesiącu tym Słońce obniża wysokość swojego górowania o ponad 11 stopni. 22 września o 14:44 rozpocznie się astronomiczna jesień. Słońce wejdzie w znak Wagi i znajdzie się w punkcie równonocy jesiennej, który jest miejscem przecięcia się płaszczyzny ekliptyki z równikiem niebieskim. Jest to moment, w którym Ziemia przekracza punkt na orbicie, gdzie promienie słoneczne padają na równik prostopadle. Przez następne pół roku Słońce będzie mocniej oświetlać południową półkulę Ziemi. Od tej daty noce stają się u nas dłuższe niż dni.
Księżyc
We wrześniu kolejność faz Księżyca będzie następująca:
- 03-09 03:55 – Nów
- 11-09 08:06 – I Kwadra
- 18-09 04:34 – Pełnia
- 24-09 20:50 – III Kwadra
17 września Srebrny Glob wzejdzie nad Szczecinem o 19:09, a zajdzie 18 września o 6:50. Jego tarcza na niebie osiągnie wielkość 33,44′. 18 września o 15:23 Księżyc znajdzie się w perygeum, a jego odległość od Ziemi wyniesie 357 286 km.
Podczas wrześniowej pełni dojdzie do częściowego zaćmienie Księżyca!
Początek zaćmienia półcieniowego nastąpi o godz. 2:41, początek zaćmienia częściowego będzie mieć miejsce o 4:13, maksimum zaćmienia nastąpi o 4:45, koniec zaćmienia częściowego – 5:16, koniec zaćmienia półcieniowego – 6:47. Maksymalna faza zaćmienia częściowego osiągnie 0.0848 tzn. że cień Ziemi przykryje maksymalnie 0,0848 (8,48%) średnicy tarczy Księżyca. Całe zaćmienie będzie widoczne we wschodniej części Ameryki Północnej, w całej Ameryce Południowej i przyległej części Oceanu Spokojnego. Na całym Atlantyku (w tym na Grenlandii), w zachodniej i północnej Europie oraz w zachodniej Afryce zaćmienie będzie widoczne przy zachodzie Księżyca. W Polsce częściowe zaćmienie będzie można oglądać tuż przed nastaniem poranka.
Nasz naturalny satelita podczas wędrówki po nieboskłonie znajdzie się 1 września, przed świtem, około 6 stopni ponad Merkurym (koniunkcja o 14:37, separacja około 4°36). 5 września po zachodzie Słońca, możemy dostrzec nisko nad horyzontem cienki sierp zachodzącego Księżyca (oświetlenie 6,4%) w odległości około 4,5° od Wenus (koniunkcja 5.09 o 11:12, separacja około 1°02). Warto również obserwować po zachodzie Słońca Wenus i sierp Księżyca dzień później (6.09). Księżyc (oświetlenie 11,7%) znajdzie się w odległości około 15° po lewej stronie Wenus na zbliżonej do niej wysokości. Można również spróbować (będzie to bardzo trudne) odnaleźć wyjątkowo ostry sierp Księżyca (oświetlenie 2,54%) przed koniunkcją, wieczorem 4 września. 15 minut po zachodzie Słońca będzie on na wysokości około 1° z prawej strony Gwiazdy Wieczornej, w odległości około 7° od niej.
Od godzin wieczornych 16 września do świtu 18 września jasny Srebrny Glob będzie świecił obok Saturna (17.09 o 20:00 odległość ok. 5° – koniunkcja 17.09 o 12:11, separacja około 0°16’), a nocą z 17 na 18 września także obok Neptuna, którego możemy odnaleźć za pomocą lornetki (18.09 o 05:00 odległość ok. 3,5° – koniunkcja 18.09 o 09:11, separacja około 0°35`). 22 września o 5:24 możemy obserwować koniunkcję Księżyca i Urana (za pomocą lornetki),separacja około 4°21’. 23 września około godziny 22:00 na niebie pojawi się Jowisz w niedużej odległości od Księżyca zbliżającego się do trzeciej kwadry. Przed północą 25 września nad północno-wschodnim horyzontem, w bliskiej odległości od siebie (ok. 6°),wzejdą Księżyc i Mars (koniunkcja 25.09 o 14:40, separacja około 4°52`).
Planety
Początek września (do 10.09) to drugi okres dobrej widoczności Merkurego w tym roku. Tym razem odnajdziemy go na porannym niebie. 5 września Merkury znajdzie się w maksymalnej elongacji zachodniej, a jego jasność osiągnie wartość -0,2 mag. Bardzo jasno świecąca Wenus (jasność ponad -3 mag) nadal będzie pełniła rolę Gwiazdy Wieczornej. Tegoroczny wrzesień stwarza okazję do podglądania gazowych olbrzymów Układu Słonecznego, które na ciemnym niebie można będzie znaleźć prawie przez całą noc. Jako pierwszy będzie wschodził Saturn, chwilę po nim Neptun przebywający w gwiazdozbiorze Ryb, a prawie dwie godziny później Uran kryjący się w konstelacji Byka. Jednak, aby dostrzec dwie ostatnie planety, musimy się posłużyć lornetką lub teleskopem. Na początku miesiąca jasny Jowisz będzie wschodził kilkanaście minut po 23:00, a pół godziny po nim czerwony Mars wynurzy się zza horyzontu. Różnica wschodów tych dwóch planet będzie się jednak zwiększać. W ostatnich dniach września Jowisza zobaczymy już około 21:30 a Marsa niecałą godzinę przed północą.
Gwiazdy, gwiazdozbiory i obiekty głębokiego nieba
Wrzesień jest dobrym miesiącem do prowadzenia obserwacji astronomicznych. Sprzyja temu wydłużająca się noc przy nadal korzystnych warunkach obserwacyjnych. Ciemne noce z przełomu lata i jesieni stwarzają doskonałą okazję do podziwiania Drogi Mlecznej i obiektów mgławicowych. Na tle galaktycznego centrum położony jest gwiazdozbiór Tarczy, w której świeci jedna z jaśniejszych gromad otwartych gwiazd o nazwie Messier 11 (M11, Gromada Dzika Kaczka). Można ją dostrzec już za pomocą małej lornetki. Na wschód od Tarczy odnajdziemy gwiazdozbiór Koziorożca. Ponad Koziorożcem położona jest konstelacja Wodnika, w granicach której znajduje się Mgławica Saturn. Obiekt ten zaliczany jest do mgławic planetarnych, będących przejawem jednego z ostatnich etapów ewolucji gwiazd podobnych do Słońca. Wrzesień to również czas, w którym gwiazdozbiory letnie ustępują miejsca jesienno-zimowym. Nadchodzący czas pozwala na obserwacje gwiazdozbiorów Byka i Andromedy. Na ich obszarach kryje się wiele ciekawych obiektów, w szczególności gromada otwarta Plejady oraz galaktyka w Andromedzie.
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna
Międzynarodową Stację Kosmiczną ISS można będzie oglądać podczas prawie wszystkich wrześniowych nocy. Do 7 września przeloty nad Szczecinem będą widoczne nad ranem, a od 11 września w godzinach wieczornych. Stacja będzie wyłaniać się zza widnokręgu w okolicach geograficznego zachodu, by przez kilka minut przemierzać niebo i opadać w kierunku wschodu. ISS widoczna jest na niebie jako jasny punkt szybko przemierzający nieboskłon.
Dokładne godziny przelotów na stronie: https://heavens-above.com.
Opracowanie: Jolanta Olejniczak
Zdjęcie: Peter Ward (Barden Ridge Observatory)