W marcu dni stają się dłuższe niż noce. W Szczecinie i okolicach pierwszego marca Słońce wzejdzie o 6:47, zajdzie o 17:40, a dzień będzie trwał 10 godzin 53 minuty. Natomiast ostatniego dnia marca wschód Słońca (już według czasu letniego, obowiązującego od 30 marca, od godz. 2:00 zmienionej na 3:00) nastąpi o 6:35, a zachód o 19:36. 31 marca dzień będzie już trwał ponad 13 godzin.
20 marca o godz. 10:01 rozpocznie się astronomiczna wiosna. Słońce wejdzie w znak Barana i znajdzie się w punkcie równonocy wiosennej, który jest miejscem przecięcia się płaszczyzny ekliptyki z równikiem niebieskim. W tym dniu Słońce wschodzi dokładnie na wschodzie, a zachodzi na zachodzie. Potocznie mówi się, że następuje wtedy zrównanie dnia z nocą, jednak występowanie zjawiska refrakcji oraz rozmiary kątowe Słońca powodują że dzień jest nieco dłuższy. 20 marca dzień w Szczecinie będzie trwał około 12 godzin i 14 minut, a nasza dzienna gwiazda podczas górowania wzniesie się nad horyzont na wysokość 36,7°.
Księżyc
W marcu kolejność faz Księżyca będzie następująca:
- 06-03 17:32 – I Kwadra
- 14-03 07:55 – Pełnia
- 22-0312:30 – III Kwadra
- 29-0311:58 – Nów
Podczas ostatniej zimowej pełni, 14 marca, nastąpi zaćmienie Księżyca. Całkowite zaćmienie będzie widoczne w całej Ameryce Północnej (z wyjątkiem zachodniej części Alaski), w zachodniej części Ameryki Południowej i przyległej części Oceanu Spokojnego, w zachodniej Grenlandii oraz w zachodniej części Atlantyku. W zachodniej i środkowej Europie, zachodniej i środkowej Afryce oraz na zachodnim Atlantyku przy zachodzie Księżyca, zaś w Australii (prawie całej, z wyjątkiem części zachodniej), wschodniej Azji oraz na zachodnim Pacyfiku przy wschodzie Księżyca.
Z przeważającej części terytorium Polski oglądać można jedynie fazę półcieniową, natomiast na zachodnich krańcach Polski, w tym w okolicach Szczecina, można oglądać Księżyc częściowo zaćmiony. Faza półcieniowa rozpocznie się w Szczecinie o 4:57, gdy Srebrny Glob będzie na wysokości 12 stopni nad horyzontem. O 6:10 rozpocznie się zaćmienie częściowe. Zachodzący Księżyc zacznie robić się z lewej strony trochę ciemniejszy, a jego barwa będzie przygaszona. W Szczecinie i okolicach tę fazę zaćmienia będziemy mogli oglądać do około 6:20, kiedy to nasz satelita zacznie chować się pod widnokręgiem. Maksimum zaćmienia całkowitego nastąpi o 8:00, gdy Księżyc znajdzie się około 14° pod horyzontem.
Podczas nowiu Księżyca, 29 marca, czeka nas częściowe zaćmienie Słońca. Będzie ono widoczne dla części północno-wschodnich Stanów Zjednoczonych, wschodniej Kanady, Grenlandii, Europy, północno-zachodniej Afryki i północno-zachodniej Rosji. W szczytowym momencie Księżyc prawie zakryje Słońce .Półcień Księżyca dotknie powierzchni Ziemi na Atlantyku, przy północnym wybrzeżu Ameryki Południowej o godzinie 8:50 UT. Faza maksymalna równa 0.9361 nastąpi o 10:47 UT i będzie widoczna przy wschodnim brzegu Zatoki Hudsona w Ameryce. Zaćmienie zakończy się o 12:43 UT, gdy półcień opuści Ziemię w północnej Azji (Syberia).
W Szczecinie płytkie częściowe zaćmienie Słońca rozpocznie się o 11:35 czasu miejscowego, faza maksymalna (0.259) wystąpi o 12:22, a całe zjawisko zakończy się o 13:09.
W marcu, podczas wędrówki po nieboskłonie naszego naturalnego satelity możemy obserwować jego bliskie spotkania prawie ze wszystkimi planetami. Księżyc zobaczymy blisko:
- Merkurego – 1.03 o godz. 19:00 w odległości około 7stopni,
- Neptuna -1.03 o godz. 19:00 w odległości około 5 stopni (potrzebny teleskop lub dobra lornetka),
- Wenus – 2.03, po zachodzie Słońca, w odległości około 10 stopni,
- Urana -4.03, o godz. 23:00, w odległości około 5 stopni (potrzebna lornetka),
- Jowisza- 6.03, po zachodzie Słońca (o godz. 18.00,w odległości około 7 stopni).
- Marsa- 9.03, o 02:51, w odległości około 0.51 stopnia.
Wieczorem 5 marca Młody Księżyc będzie świecił na tle Plejad, a 16 marca Srebrny Glob znajdzie się obok Spiki z gwiazdozbioru Panny.
Planety
1 marca po zachodzie Słońca, nad zachodnim horyzontem będziemy mogli zaobserwować na niebie bliskie ułożenie Merkurego, Wenus, zachodzącego i słabo świecącego Saturna oraz bardzo wąski sierp Księżyca (oświetlenie około 4%), a za pomocą teleskopu lub dobrej lornetki znajdziemy tam także Neptuna. Saturn i Neptun będą możliwe do obserwacji tylko na początku miesiąca. Warto spoglądać przez teleskop na Wenus, która teraz ma kształt sierpa, od 18 do 28 marca bardzo ostrego (oświetlenie poniżej 2 %) o dużej średnicy (powyżej 58′′). Warto także patrzeć przez teleskop na Saturna, aby zobaczyć wyjątkowy, pozornie zanikający układ pierścieni, będący efektem ustawienia ich płaszczyzny pod bardzo małym kątem do kierunku z którego patrzymy. Gdy płaszczyzna pierścieni będzie równoległa do kierunku z którego patrzymy (23 marca) Saturn będzie wschodził po wschodzie i zachodził przed zachodem Słońca. Przez cały marzec na wieczornym niebie do późnych godzin nocnych nadal będzie widoczny jasny Jowisz oraz Mars, a za pomocą lornetki Uran.
Wenus nazywana jest „gwiazdą wieczorną” i „gwiazdą poranną” w zależności od tego, kiedy się pojawia. Ale w marcu tego roku wydarzy się coś rzadkiego. W okolicach złączenia dolnego ze Słońcem (planeta znajduje się w jednej linii między Słońcem a Ziemią), które nastąpi 23 marca, Wenus będzie widoczna przez kilka dni na półkuli północnej zarówno na porannym, jak i na wieczornym niebie. Dzieje się tak, ponieważ koniunkcja dolna Wenus zbiega się z czasem, gdy jej szerokość ekliptyczna jest bardzo wysoka, do 8,4° na północ. Ponadto pod koniec marca na półkuli północnej ekliptyka tworzy wieczorem stromy kąt z horyzontem, a rano znajduje się nisko, czyli Słońce zachodzi szybko wieczorem i wschodzi powoli rano. Ze względu na ten układ, Wenus jest w tym okresie nadal widoczna na wieczornym niebie i zaczyna być widoczna także na porannym niebie. Jest to rzadkie wydarzenie, które następnym razem będzie obserwowane dopiero w 2033 roku.
Wieczorem 16 marca możemy w pobliżu Wenus bez trudu odszukać Merkurego. Czas dobrej widoczności Merkurego to pierwsza połowa marca. 8 marca planeta ta osiągnie maksymalną wschodnią elongację (18o15′). Wiąże się to z najlepszymi warunkami obserwacyjnymi najbliższej Słońcu planety. Merkury znajduje się wtedy na wschód od Słońca, więc wschodzi i zachodzi później niż Słońce. Wieczorami, w pierwszych dniach marca możemy na niebie w pobliżu Merkurego za pomocą lornetki odnaleźć Neptuna (najbliżej, bo w odległości około 6 stopni będą 2 marca).12 marca po zachodzie Słońca Wenus i Merkury znajdą się w odległości około 5,5 stopnia od siebie, a zjawisko można obserwować do zachodu Merkurego (około 19:40).
Gwiazdy i gwiazdozbiory
Przez kolejne marcowe wieczory możemy obserwować jak zimowe konstelacje ustępują miejsca wiosennym gwiazdozbiorom. Bardzo późnym wieczorem Orion, Bliźnięta i Byk zmierzają ku horyzontowi na zachodnim niebie. Przez prawie cały miesiąc nocą nad naszymi głowami znajdować się będzie gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy. W Szczecinie, podczas bezchmurnych nocy, w zenicie będzie można bez trudu dostrzec Wielki Wóz, który jest asteryzmem tego gwiazdozbioru. Natomiast na południowej stronie nieba dostrzeżemy m.in. Lwa. Gwiazdozbiór ten znaleźć można przy pomocy gwiazd przedniej ścianki skrzyni Wielkiego Wozu, przedłużając odległość między nimi dziesięciokrotnie w kierunku południowym. Najjaśniejszą gwiazdą konstelacji Lwa jest Regulus, będący układem dwóch gwiazd obiegających wspólny środek masy. Lew na początku marca góruje o północy na wysokości około 55°. Z kolei nad wschodnim horyzontem odnaleźć można gwiazdozbiory Panny, Wolarza, Korony Północnej i Herkulesa.
Na nocnym niebie warto odszukać rozległy asteryzm utworzony przez jasne gwiazdy: Wegę z gwiazdozbioru Lutni, Arktura z Wolarza, Kapellę z Woźnicy i Procjona z Małego Psa.
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna
Do 5 marca przeloty ISS nad Szczecinem będą widoczne nad ranem. Stacja ponownie pojawiać się będzie od 13 marca do 28 marca w godzinach wieczornych. ISS widoczna jest na niebie jako jasny punkt szybko przemierzający nieboskłon. Dokładne godziny przelotów znajdziemy na stronie https://heavens-above.com.
Opracowanie: Jolanta Olejniczak
Foto: MoonOmens.com
