Niebo nad Szczecinem w maju 2023

Triplet Lwa - Kuba Boruń, Bartek Muczyński

W maju, z tygodnia na tydzień, dnia przybywa coraz szybciej. W Szczecinie w ciągu miesiąca dzień wydłuży się o godzinę i trzydzieści cztery minuty, zarówno poprzez wcześniejsze z każdym dniem wschody jak i późniejsze zachody Słońca. Pierwszego maja w naszym mieście i jego okolicach Słońce wzejdzie o 5:26, a zajdzie o 20:31. Natomiast ostatniego maja dzień będzie trwał około 16 godzin i 39 minut, rozpocznie się o godzinie 4:40, zaś zakończy o 21:19. W Polsce w miesiącach wiosenno-letnich, przez pewien czas nie ma nocy astronomicznej, gdyż po zmierzchu astronomicznym następuje bezpośrednio świt astronomiczny (Słońce nie schodzi pod horyzont poniżej 18 stopnia). W zależności od szerokości geograficznej trwa to od 23 do 88 dni w pobliżu momentu przesilenia letniego. W naszych okolicach „białe noce” astronomiczne rozpoczną się 14 maja i potrwają do 29 lipca.

Księżyc

W maju kolejność faz Księżyca będzie następująca:

  • 05-05 19:34 – Pełnia
  • 12-05 16:28 – III Kwadra
  • 19-05 17:53 – Nów
  • 27-05 17:22 – I Kwadra

Podczas Pełni Kwiatowego Księżyca wystąpi półcieniowe zaćmienie srebrnego globu, które w całości widoczne będzie w środkowej, wschodniej i południowej Azji, na obszarze Oceanu Indyjskiego, w zachodniej części Oceanu Spokojnego, w Australii oraz na całej Antarktydzie. W Europie (z wyjątkiem Wysp Brytyjskich oraz północnej Skandynawii), w Afryce i na południowym Atlantyku zaćmienie to wystąpi przy wschodzie Księżyca, a w północno-wschodniej części Azji oraz na środkowym Pacyfiku przy jego zachodzie.

W Szczecinie nad wschodnim horyzontem o godzinie 20:41 pojawi się „przydymiony” Księżyc i końcowe fazy półcieniowego zaćmienia będziemy mogli obserwować do 21:31. W tym czasie Księżyc wzniesie się nad horyzont jedynie na wysokość5 stopni.

Na porannym niebie 13 i 14 maja niedaleko Saturna będziemy mogli oglądać Księżyc, będący już po trzeciej kwadrze. Przed świtem 17 maja wąski już sierp Księżyca pojawi się obok Jowisza. 20 maja nasz naturalny satelita powróci na wieczorne niebo i 23 maja jego sierp będzie widoczny w okolicach jasno świecącej Wenus. Dzień później będziemy mogli oglądać koniunkcję Księżyca z Marsem, która nastąpi o 22:56 (separacja obiektów wyniesie około 2°56’).

Planety

Przez cały miesiąc na wieczornym niebie króluje bardzo jasna Wenus. Widoczny jest także czerwony Mars. Nad ranem na niebie pojawia się Saturn a pod koniec miesiąca nad wschodnim horyzontem wschodzi Jowisz

29 maja o godzinie 9:18 najbliższa Słońcu planeta Układu Słonecznego, Merkury, znajdzie się w maksymalnej elongacji zachodniej, która wyniesie 24°53′. Niesprzyjające położenie ekliptyki uniemożliwi nam jednak dobrą widoczność Merkurego. Okresy dobrej na naszych terenach widoczności Merkurego występują, gdy jego maksymalna elongacja zachodnia zdarza się jesienią (wtedy widoczny jest na porannym niebie) lub gdy wiosną znajdzie się w maksymalnej elongacji wschodniej (świeci wtedy na wieczornym niebie).

Gwiazdy, gwiazdozbiory i roje meteorów

Podczas astronomicznych „białych nocy” nad północnym horyzontem możemy dostrzec jasną poświatę słoneczną, a niebo nawet na chwilę nie robi się idealnie ciemne. Mimo, że nie zapada zupełna i ciemna noc astronomiczna to w pobliżu miast i w miejscach rozświetlanych sztucznym światłem lamp najczęściej nie dostrzeżemy większej różnicy. Na niebie możemy bez trudu dostrzec jasne gwiazdy, a na obszarach słabo zabudowanych i nieoświetlonych również gwiazdy słabsze.

W maju na niebie nadal dominują Lew, Panna oraz Wolarz. Jasny czerwony Arktur z konstelacji Wolarza góruje w południku, jest on trzecią co do jasności gwiazdą nocnego nieba. Łatwo go odnaleźć, przedłużając w dół łuk dyszla Wielkiego Wozu. Poniżej jasna Spika. Na wschód od Wolarza świeci Korona Północna, a nad Lwem widnieje Mały Lew. Blisko zenitu można zauważyć Psy Gończe. Na północnym zachodzie odnajdziemy jasno świecącą Kapellę w gwiazdozbiorze Woźnicy.

Na początku maja dobrze widoczne będą Eta Akwarydy. Maksimum roju wystąpi w tym roku między 4 a 6 maja zaś aktywność przewidywana jest na poziomie ZHR=50 (zmienne od 40 do 85). Eta Akwarydy to pyłowo-lodowy „gruz” uwolniony z komety Halleya podczas jej przelotów w pobliżu Słońca. Radiant tego roju meteorów znajduje się w gwiazdozbiorze Wodnika, który wschodzi ponad horyzont po godzinie drugiej w nocy. Można wtedy obserwować meteory poruszające się w górę a prędkość, z którą wpadają w atmosferę Ziemi, osiąga wartość 66 km/s. Tak szybkie obiekty mogą pozostawiać na niebie długie, błyszczące ślady utrzymujące się nieraz ponad kilkanaście sekund. Z kolei pod koniec maja mogą być widoczne Tau Herkulidy. To rój meteorów, który pojawi się na niebie, gdy Ziemia będzie przechodzić przez pyły powstałe po pęknięciu jądra komety 73P/Schwassmann-Wachmann 3.

Międzynarodową Stację Kosmiczną można będzie oglądać prawie przez cały miesiąc. Na początku maja przeloty nad Szczecinem będą po północy lub nad ranem, a od 13 maja do 26 maja w późnych godzinach wieczornych i nocnych. Stacja będzie wyłaniać się zza widnokręgu w okolicach zachodu, by przez kilka minut przemierzać niebo opadając następnie w kierunku geograficznego wschodu. Dokładne godziny przelotów na stronie https://heavens-above.com.

Opracowanie: Jolanta Olejniczak
Foto: Triplet Lwa – Jakub Boruń, Bartosz Muczyński

Marcin Biskupski

Przekaż 1,5% podatku
na szczecińską astronomię!

Nie wiesz na co przekazać 1,5% Twojego podatku?
Pomóż nam stworzyć astronomiczny program edukacyjny dla Szczecina!