Wszystkie supernowe oddziałują z materią wokółgwiazdową, ponieważ przestrzeń kosmiczna nie jest pusta. Z obserwacji wiemy jednak, że około 10% gwiazd masywnych kończy żywot jako supernowe zanurzone w grubym kokonie otaczającej materii. Oznacza to, że progenitory takich supernowych mogą zachowywać się niestabilnie w skali lat, dekad lub nawet stuleci przed wybuchem – co nie zostało do tej pory uwzględnione w numerycznych modelach ewolucji gwiazd.
Po wybuchu takie supernowe szczególnie intensywnie oddziałują z ośrodkiem wokółgwiazdowym. Obecnie astronomowie intensywnie badają ten rodzaj supernowych z zamiarem poznania końcowych etapów życia gwiazd masywnych. Badania znajdują się na bardzo wstępnym etapie. Zapraszamy na relację z „pierwszej linii” badań.
Na spotkaniu dowiemy się m.in. o:
- niezwykle efektywnym mechanizmie zamiany energii kinetycznej na fotony (tzw. zimna gęsta otoczka), który powoduje wielokrotny wzrost jasności supernowej;
- supernowych „połykających” oddziaływanie z ośrodkiem wokółgwiazdowym;
- klasyfikacji prof. N.Smith’a dotyczącej supernowych oddziałujących z ośrodkiem wokółgwiazdowym;
- supernowej odkrytej za pomocą radioteleskopu dopiero ~4 lata po kolapsie (SN 1986J);
- niebieskim nadolbrzymie z układu podwójnego w nieodległej galaktyce M81, który „wyssał” większość materii z towarzysza, przetrwał jego śmierć w wybuchu supernowej (SN 1993J), a po 10 latach został odkryty w widmie uzyskanym podczas aż 5,5-godzinnej ekspozycji za pomocą jednego z największych teleskopów na świecie (10-metrowy teleskop Keck’a);
- supernowej tak intensywnie oddziałującej z materią wokółgwiazdową (SN 2010jl), że cała ewolucja od wybuchu do fazy „śnieżnego pługu” trwała zaledwie kilka lat – zamiast kilkudziesięciu tysięcy.
Różnorodność supernowych oddziałujących z materią wokółgwiazdową
Ryszard Biernikowicz
14 marca, 19:00
Budynek Jednostek Międzywydziałowych ZUT
al. Piastów 48, sala 726
