Author Archives: Joanna Cupak

Obserwacje Słońca w Szczecinie

Elektrownie termojądrowe, czyli jak rozpalić energię gwiazd na Ziemi – prelekcja – 5 stycznia

Prelekcję zapoznawczą z tematem „tworzenia gwiazdy na Ziemi” na przykładzie Stellaratora Wendelstein 7-X.

Stellarator Wendelstein 7-X jest największym na świecie tego typu eksperymentalnym urządzeniem, gdzie uwięzione w potężnej „klatce” magnetycznej kilka tysięcznych grama atomów wodoru, może być rozgrzane do temperatury nawet kilkuset milionów stopni! 

Na spotkaniu PTMA Szczecin będzie można uzyskać podstawowe informacje na temat projektu budowy elektrowni termojądrowej pozwalającej uzyskać energię z reakcji syntezy lekkich pierwiastków (np.wodór,lit).

Zapraszamy!
Na prelekcje PTMA Szczecin wstęp jest wolny.

Elektrownie termojądrowe
Ryszard Biernikowicz
5 stycznia, 19.00
Budynek Jednostek Międzywydziałowych ZUT
Aleja Piastów 48, sala 726

Astrolab Szczecin – głosuj w konkursie na Budżet Obywatelski 2017

Wkrótce rozpocznie się ogłoszony przez Urząd Miasta konkurs projektów zgłaszanych przez mieszkańców Szczecina – Szczeciński Budżet Obywatelski 2017. Astrolab Szczecin to pomysł na budowę Szczecińskiego Centrum Edukacji Astronomicznej.  

Styczność z astronomią to wspaniała przygoda intelektualna dla dzieci i młodzieży, a także pomost do wszelkiego rodzaju nauk matematyczno-przyrodniczych. Łączy w sobie fizykę, geografię, chemię jak również matematykę. Popularyzowanie wiedzy astronomicznej wśród uczniów budzi ich zainteresowanie naukami ścisłymi. Nie bez znaczenia jest też aspekt wychowawczy.

Głosuj na Astrolab Szczecin!
Projekt ogólnomiejski nr 102

strona do głosowania: https://konsultuj.szczecin.pl/konsultacje/GlosowanieSBO2017.asp 
Istnieje również możliwość głosowania osobiście – w Urzędzie Miasta oraz w Budżetobusie!

Głos ma każdy mieszkaniec miasta, bez względu na wiek!

Zaplecze w postaci centrum edukacyjnego to najlepsza droga rozwoju dzieci i młodzieży! 

Proponowane wyposażenie obiektu:
  • Sala konferencyjno – dydaktyczna na 30–40 osób
  • Planetarium z widownią 30–40 osób, z wysokiej jakości aparaturą projekcyjną, pozwalająca na seanse obrazujące kosmos lub seanse filmowe
  • Obserwatorium astronomiczne
  • Pracownia komputerowa do prac badawczych i zajęć kół zainteresowań.
  • Zdalnie sterowany teleskop zainstalowany na terenie Chile lub Hiszpanii – narzędzie do prowadzenia  badań naukowych, poszukiwania nieznanych obiektów
  • Opcjonalnie: astrokafejka przy planetarium
  • Przestrzeń wystawiennicza
Proponowana działalność Astrolab Szczecin:
  • Lekcje astronomii w sali dydaktycznej i w planetarium dla dzieci i młodzieży
  • Seanse w planetarium w godzinach popołudniowych i wieczornych – komercyjne, biletowane seanse
  • Koła zainteresowań  z podziałem na grupy wiekowe
  • Nocne obserwacje
  • Badania naukowe w oparciu sprzęt zainstalowany w obserwatorium oraz zdalnie sterowany teleskop
  • Konferencje, seminaria związane z astronomią
  • Wystawy
Lokalizacja:

Proponujemy zlokalizowanie obiektu na terenie Lasku Arkońskiego. Jest to dziewicze, nieużytkowane miejsce, w mało zaświetlonej części Szczecina, a jednocześnie bardzo dobrze skomunikowane z miastem.

Link do lokalizacji: Astrolab Szczecin

Beneficjenci:
  • dzieci i młodzież szkolna – edukacja astronomiczna 
  • uzdolniona młodzież szkół średnich i studenci – badania naukowe 
  • mieszkańcy Szczecina – popularyzacja wiedzy astronomicznej  
Głosownie:

Wkrótce zostaną ogłoszone zasady głosowania, niezwłocznie o nich poinformujemy.

Wnioskodawcy:

Tadeusz Smela 
Paweł Szkaplewicz 
Ryszard Siwiec 
Łukasz Płotkowski 

Wnioskodawcy są członkami szczecińskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Miłosników Astronomii

Strona projektu ASTROLAB: www.astrolab.szczecin.pl

Wykład otwarty o rezonansie grawitacyjnym w systemie planetarnym Kepler-60 – 15 grudnia

Nasze ostatnie w tym roku spotkanie wzbogacone będzie o wykład otwarty o rezonansie grawitacyjnym w systemie planetarnym Kepler-60 oraz o metodzie odkrywania planet pozasłonecznych metodą tranzytu, a także inicjatywie YETI badającej, przy pomocy sieci teleskopów, młode i bliskie gromady gwiazd w poszukiwaniu egzoplanet. 

Temat zreferuje Federico Panichi z Uniwersytetu Szczecińskiego, współtwórca pracy naukowej „The Laplace resonance in the Kepler-60 planetary system”. 

Ta niezwykle ciekawa prelekcja wygłoszona będzie w języku angielskim, uzupełniona zostanie o ilustracje i komentarz po polsku.

Jako wstęp do wykładu zerknijcie na animację układu Kepler-60: 
https://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler60b/index.cfm

Po spotkaniu zamienimy parę słów o perspektywach działania naszego Oddziału PTMA w 2017 roku, w szczególności o promowaniu zgłoszonego do SBO zadania Astrolab Szczecin, Szczecińskie Centrum Edukacji Astronomicznej.

Rezonans grawitacyjny w systemie planetarnym Kepler-60
Federico Panichi 
15 grudnia, 19:00
Budynek Jednostek Międzywydziałowych ZUT
Al. Piastów 48 Szczecin, sala 726

Zapraszamy serdecznie wszystkich chętnych!

Solarygrafia

Pory roku – łatwo dostrzec, iż dni latem są dłuższe, zimą krótsze. Zimowym rankiem dookoła panują ciemności, podczas gdy w lipcu o podobnej porze już od kilku godzin jest jasno. Nietrudno zobaczyć, że zimą zawsze nisko położone Słońce maluje krajobraz długimi cieniami, podczas gdy latem to samo Słońce niemiłosiernie praży nas, patrząc na nas z wysoka. Dzieje się tak ze względu na nachylenie osi obrotu naszej planety względem jej orbity wokół gwiazdy. Dlatego Słońce nie zawsze wschodzi dokładnie na wschodzie i nie zawsze dokładnie na zachodzie zachodzi. Zmiany te, pomimo iż niemal oczywiste, są trudne w dokładnej obserwacji. Jest jednak metoda pozwalająca bezpośrednio ujrzeć postępujące różnice drogi Słońca. Wystarczy…  zrobić zdjęcie.

Solarygrafia, bo tak właśnie nazywa się ta specyficzna technika rejestracji zmian w cyklu dobowym na przestrzeni kolejnych dni nie jest zwyczajną fotografią. Wykorzystuje ekstremalnie długie czasy ekspozycji, pomysłowość i techniki znane już starożytnym, a do celów fotografii używane od niemal dwustu lat.

Przejdźmy do konkretów. Niemal dwa wieki temu powstała pierwsza trwała fotografia, wykorzystująca camerę obscurę, czyli światłoszczelny pojemnik z maleńkim otworkiem z jednej strony, który rzuca obraz na przeciwległą ściankę, Którą w tamtym przypadku była metalowa płytka pokryta masą bitumiczną, która twardniała po naświetleniu. Niewiele czasu minęło, a ludzie zaczęli w roli kliszy światłoczułych używać metalowych płytek bądź impregnowanego papieru. Których powierzchnia była pokryta warstwą różnych soli srebra, łatwo ciemniejących na świetle i wielokrotnie skutecznością przewyższające inne emulsje. Tych samych metod używamy dziś chcąc rejestrować  słoneczne łuki, tą starą lecz wciąż skuteczną techniką. 

Urządzenie, które od teraz będziemy nazywać „solarygrafem” jest odmianą kamerki otworkowej, a jego konstrukcja jest prosta. Otóż składa się ono ze światłoszczelnej komory z mikroskopijnej wielkości (0.3 mm) otworka, przez który światło będzie padać na umieszczony wewnątrz papier światłoczuły. W praktyce najpopularniejsze rejestratory powstają z pojemniczków po kliszach i puszek po napojach. Kształt mają zwykle walcowaty, wtedy papier owijany jest od wewnątrz po niemal całym obwodzie, albo w kształcie połowy walca, gdzie papier jest przymocowany do obłej części obudowy. Otworek zaś najlepiej wykonuje się nakłuwając cienką blaszkę aluminiową igłami insulinowymi o średnicy 0,25-0,30 mm. Kamerki mogą oczywiście mieć także inne kształty, prostopadłościenny, wielościan posklejany z papieru emulsją do środka, czy nawet ciekawe konstrukcje kamerek 360 stopniowych, gdzie światło wpada przez 4 otwory patrzące w cztery strony świata (z tego powodu często są nazywane światowidami). Papier zaś przymocowany jest do centralnie umieszczonego słupa. 

Dwie kamerki, walcowata z widocznym okienkiem. I otwarty półwalec z umieszczoną na jego ściance utrwaloną kliszą pochodzącą z tegoż urządzenia.


Przygotowując kamerę należy pamiętać o kilku ważnych sprawach. Po pierwsze i najważniejsze, papier wkładamy w co najmniej półmroku albo przy czerwonym świetle, a po wyjęciu NIE WYWOŁUJEMY. Z technicznego punktu widzenia będzie to papier skrajnie prześwietlony i potraktowanie go wywoływaczem spowoduje jego natychmiastowe zniszczenie. Gotową solarkę suszymy w ciemnym miejscu (po kilku miesiącach na deszczu i po wielokrotnym osadzaniu się nań rosy papier będzie zapewne mokry) po czym skanujemy w rozdzielczości 300 lub 600 dpi. Więcej nie trzeba, a i tak grozi to nadmiernym czernieniem obrazu. 

Jeżeli mamy już gotowe kamerki, możemy je zamocować. Do montażu użyć można niemal wszystkiego, musi to jednak być odporne na warunki atmosferyczne, w końcu na wytrzymać nawet pół roku na wietrze śniegu i gradzie. Pamiętać należy także o tym aby po zamocowaniu nie rzucała się w oczy, tak aby nikt jej nie zerwał, bo znane są nawet przypadki kamerek zerwanych i położonych na torach kolejowych Kamerę wycelować możemy wszędzie, aczkolwiek najlepiej na południe bądź wschód albo zachód, po czym zostawiamy na dość długo okres czasu. Efekty w postaci widocznych przemieszczeń będą już widoczne po niecałym tygodniu ale warto jest naświetlać kliszę co najmniej miesiąc. Po tym czasie można już kliszę wyjąć, zeskanować i ewentualnie potraktować utrwalaczem fotograficznym, który wypłukując z papieru sole srebra osłabi co prawda częściowo obraz, ale umożliwi nam oglądanie oryginału bez obawy o jego zniszczenie. Utrwalone solarki można zbierać w klaserze jak znaczki, z racji ich niewielkich rozmiarów. Klisza z półwalca ma wymiary około 4 na 6 cm, pełno-walcowe są większe.

Po wyjęciu ujrzymy niezwykły widok. Wszystkie nieruchome twory utrwalą się na zdjęciu – budynki, drzewa, latarnie. Nie zobaczymy ludzi na zdjęciu. Ponad wszystkim wznosił się będzie wielki łuk, utworzony przez słońce, wschodzące i zachodzące przez długi czas. Będą także widoczne dziury w tym łuku, tam gdzie chmury na pewien czas przesłaniały naszą dzienną gwiazdę. 

Negatyw z półwalcowej kamery przed wywołaniem. Naświetlana 6 tygodni.

To samo zdjęcie po wywołaniu, widoczna zmiana kolorytu z szaro-fioletowego na sepię.

A oto nasza klisza po odwróceniu kolorów w pozytyw i lekkiej korekcie kolorów a także zamienieniu stron, ponieważ oryginalna klisza jest lustrzanym odbiciem rzeczywistości.

Ta solarka z kolei przedstawia widok na dach budynku jednostek międzywydziałowych ZUT, naświetlana dokładnie miesiąc. (listopad) Układ dziur w pasach sugeruje iż w listopadzie nad szczecińskim niebem najwięcej chmur pojawia się w porach wieczornych (zachód jest po lewej).

Tu z kolei już odwrócona kolorystycznie i zamieniona stronami klisza z walcowatej kamery ukazuje piękno tej techniki, jej możliwość ukazania powolnego upływu czasu na pojedynczym wycinku z historii.


Solarygrafia jest niezwykle ciekawą techniką i szczerze zachęcam każdego kto może, by spróbował tutaj własnych sił. Będę kiedyś próbował zarejestrować analemmę, kształt kreślony przez słońce, ukazujący się po zarejestrowaniu pozycji słońca każdego dnia w roku o tej samej godzinie. Ale to jest temat na zupełnie inny artykuł…

Krzysztof Górski

Dzień Odkrywcy – TOEE – 19 listopada

Warsztaty dla dzieci i wykłady z astronomii. Pod hasłem „jak odkryć” przebiegać będzie „Dzień Odkrywcy” w Transgranicznym Ośrodku Edukacji Ekologicznej.

Wykłady

13.00
PUSZCZA WKRZAŃSKA JAKIEJ NIE ZNACIE – spotkanie z Grzegorzem Gaczyńskim, leśnikiem i fotografem

13.45
FASCYNUJĄCE ŻYCIE NIETOPERZY – spotkanie z Barbarą Górecką, Batmamą 

16.00
KAŻDY MOŻE ZOSTAĆ ODKRYWCĄ! – spotkanie z Jarosławem Grzegorzkiem, który opowie o swoich odkryciach supernowych oraz Ryszardem Siwcem, który przybliży działalność obserwatorium słonecznego SOHO.

Zajęcia dla dzieci 

12.00 – 16.30
STREFA KOLOROWANIA DLA NAJMŁODSZYCH – olbrzymie kolorowanki czekają przy Tarasie

12.15 – 14.00
ZAGADKOWA ŚCIEŻKA – gra terenowa na terenie Puszczy Wkrzańskiej

12.15, 12.45, 13.15
ODKRYWAMY DREWNO WOKÓŁ NAS – warsztaty w Sali Ekosystemów.
Czas trwania jednych zajęć to ok. 25 minut. Warsztaty odbywają się w trzech grupach.

12.30 – 14.00
TWÓRZ, BUDUJ I WYMYŚLAJ – kreatywne warsztaty w Sali Plastycznej

14.00
OGNISKO!

14.40, 15.15
TAJEMNICE POKRZYW – warsztaty w Sali Plastycznej. Czas trwania jednych zajęć to ok. 45 minut. Warsztaty odbywają ię w dwóch grupach.

15.00, 15.30
CO KRYJE SZKIEŁKO? – przyrodnicza zagadka w Sali Ekosystemów na I piętrze. Czas trwania jednych zajęć to ok. 30 minut. Warsztaty odbywają się w dwóch grupach.

15.00, 15:25
JESIENNE I ZIMOWE KONSTELACJE NIEBA PÓŁNOCNEGO – pokazy w Mobilnym Kinie Przyrodniczym. Czas trwania jednego pokazu to ok. 25 minut. Liczba miejsc ograniczona – do 25 osób.

16.00 – 17.00
Z JAKIEGO DRZEWA SPADŁY TE LIŚCIE? – konkurs w Sali Ekosystemów na parterze


17.00 – 18.00
OBERWACJE ASTRONOMICZNE NIEBA – w zależności od pogody


Od godz. 12 do 18 otwarte będą dwa foodtracki: Pit Burger, który na tę okazję przygotował specjalne hamburgery z ekologicznym certyfikatem oraz Jack and the Coffee z ciepłą kawą!


Bilety na warsztaty dla dzieci: 5 zł

Transgraniczny Ośrodek Edukacji Ekologicznej, Zalesie
Godz. 12-18

Przekaż 1,5% podatku
na szczecińską astronomię!

Nie wiesz na co przekazać 1,5% Twojego podatku?
Pomóż nam stworzyć astronomiczny program edukacyjny dla Szczecina!