We wrześniu Słońce obniży przez 30 dni wysokość swojego górowania o ponad 11 stopni. Przełoży się to na wydłużenie czasu trwania nocy o około dwie godziny. W miesiącu tym noce stają się już dłuższe niż dni. W Szczecinie 1 września Słońce wzejdzie o 6:11, a zajdzie o godz. 19:52. Pierwszy dzień miesiąca będzie trwał około 13 godzin i 41 minut. Natomiast 30 września, dzień rozpocznie się o 7:02 zaś zakończy o 18:41, zatem dzień będzie trwał tylko 11 godzin i 39 minut.
23 września około 8:50 rozpocznie się astronomiczna jesień. Słońce wejdzie w znak Wagi i znajdzie się w punkcie równonocy jesiennej, który jest miejscem przecięcia się płaszczyzny ekliptyki z równikiem niebieskim. Jest to moment, w którym Ziemia przekracza punkt na orbicie, gdzie promienie słoneczne padają na równik prostopadle. Odtąd biegun południowy znajdzie się bliżej Słońca niż biegun północny. Przez następne pół roku Słońce będzie oświetlać mocniej południową półkulę Ziemi.
Księżyc
We wrześniu kolejność faz Księżyca będzie następująca:
- 07-09 00:21 – III Kwadra
- 15-09 03:40 – Nów
- 22-09 21:32 – I Kwadra
- 29-09 11:57 – Pełnia
28 września o 2:58 Księżyc znajdzie się w perygeum, a odległość od Ziemi wyniesie 359 911 km. Tego dnia Srebrny Glob wzejdzie nad Szczecinem o 18:55 a zajdzie 29 września o 06:39, a jego tarcza na niebie osiągnie wielkość 33,2′.
W tym miesiącu nasz naturalny satelita podczas wędrówki po nieboskłonie dwukrotnie zbliży się do Neptuna, i tak pierwszego września, za pomocą lornetki, możemy spróbować odnaleźć go w konstelacji Ryb w odległości około 7 stopni na prawo od Księżyca (koniunkcja o 11:19, separacja około 1°42’), zaś 28 września o 20:07 Neptun znajdzie się nad Srebrnym Globem w odległości około 2°14’. Czwartego września wschód Księżyc nastąpi o 21:14, a 20 minut później na niebie w niewielkiej odległości od niego pojawi się Jowisz (koniunkcja o 19:34, separacja około 2°08’). Po kolejnych 10 minutach wzejdzie Uran (możemy go zobaczyć za pomocą lornetki), którego odległość od Księżyca będzie się zmniejszała w ciągu nocy (koniunkcja 5.09 o 10:51, separacja około 2°15’). 14 września przed świtem wąski już sierp Księżyca zbliżającego się do nowiu znajdzie się w odległości około 5 stopni do Merkurego (koniunkcja 13.09 o 23:31, separacja około 4°38’). 16 września bardzo wąski sierp zachodzącego Księżyca znajdzie się blisko znikającego we wrześniu coraz wcześniej z wieczornego nieba Marsa. 26 i 27 września wschodzący Srebrny Glob zobaczymy poniżej Saturna (koniunkcja 27.09 o 06:31, separacja około 2°49’).
Planety
Bardzo jasno świecąca Wenus (jasność ponad -4 mag) nadal będzie pełniła rolę Gwiazdy Porannej. Na początku września będzie wschodziła po godzinie czwartej nad ranem, a pod koniec miesiąca pojawi się w gwiazdozbiorze Lwa już około godziny trzeciej. W pierwszej połowie września warto obserwować sierp Wenus (do 7 września jej średnica będzie większa niż 45’’, do 14 września większa niż 40”).
Wrzesień to drugi okres dobrej widoczności Merkurego w tym roku. Tym razem odnajdziemy go na porannym niebie. 22 września o 14:56 Merkury znajdzie się w maksymalnej elongacji zachodniej, a jego jasność osiągnie wartość -0,4 mag. Warto zacząć obserwować planetę przed wschodem Słońca już od połowy miesiąca.
Tegoroczny wrzesień stwarza okazję do podglądania gazowych olbrzymów Układu Słonecznego, które na ciemnym niebie będzie można odszukać prawie przez całą noc. Jako pierwszy będzie wschodził Saturn, dwie godziny po nim Jowisz, a po 10 minutach Uran którego odnajdziemy na tle gwiazdozbioru Barana w odległości około 8°N od Jowisza. Neptun przez cały miesiąc będzie przebywał w Rybach. Jednak, aby dostrzec te dwie ostatnie planety, musimy się posłużyć lornetką lub teleskopem.
Gwiazdy, gwiazdozbiory i obiekty głębokiego nieba
Wrzesień jest dobrym miesiącem do prowadzenia obserwacji astronomicznych. Sprzyja temu wydłużająca się noc przy jednocześnie nadal korzystnych warunkach obserwacyjnych. Ciemne noce z przełomu lata i jesieni stwarzają doskonałą okazję do podziwiania Drogi Mlecznej i obiektów mgławicowych. Na tle galaktycznego centrum położony jest gwiazdozbiór Tarczy, w której świeci jedna z jaśniejszych gromad otwartych gwiazd o nazwie Messier 11 (M11, Gromada Dzika Kaczka). Można ją dostrzec już za pomocą małej lornetki. Na wschód od Tarczy odnajdziemy gwiazdozbiór Koziorożca. Ponad Koziorożcem położona jest konstelacja Wodnika, w granicach której znajduje się Mgławica Saturn. Obiekt ten zaliczany jest do mgławic planetarnych, będących przejawem jednego z ostatnich etapów ewolucji gwiazd podobnych do Słońca. Wrzesień to również czas, w którym gwiazdozbiory letnie ustępują miejsca jesienno-zimowym. Nadchodzący czas pozwala na obserwacje gwiazdozbiorów Byka i Andromedy. Na ich obszarach kryje się wiele ciekawych obiektów, w szczególności gromada otwarta Plejady oraz galaktyka w Andromedzie.
Kometa C/2023 P1 (Nishimura)
Odkryta w sierpniu przez astronoma-amatora Hideo Nishimurę kometa C/2023 P1 (Nishimura) we wrześniu może być widoczna gołym okiem. Szacuje się że 11 września kometa będzie miała jasność około 4,9 mag i przy dobrych warunkach będzie w zasięgu obserwacji nawet nieuzbrojonym okiem. Kometę można będzie w tym okresie próbować odszukać w konstelacji Lwa. Niestety światło słoneczne wyłaniające się spod horyzontu utrudni obserwacje. Podczas swojej podróży najbliższe podejście do Ziemi kometa osiągnie 13 września w odległości 128 milionów kilometrów (0,85 jednostki astronomicznej). Kometa przejdzie przez peryhelium 18 września w odległości 34 milionów kilometrów od Słońca (0,23 jednostki astronomicznej). Jeżeli kometa Nishimura się nie rozpadnie jest szansa na jej kolejne obserwacje. Tym razem pojawi się na wieczornym niebie w gwiazdozbiorze Panny a próby jej zobaczenia powinny być podejmowane wkrótce po zachodzie Słońca, gdyż będzie ona zachodzić około godzinę po nim.
Aktualne informacje o położeniu komety) i jej jasności można znaleźć na stronie: https://theskylive.com/comets lub https://heavens-above.com/.
ISS
Międzynarodową Stację Kosmiczną można będzie oglądać podczas prawie wszystkich wrześniowych nocy. Do 9 września przeloty nad Szczecinem będą widoczne nad ranem, a od 14 września w godzinach wieczornych. Stacja będzie wyłaniać się zza widnokręgu w okolicach geograficznego zachodu, by przez kilka minut przemierzać niebo i opadać w kierunku wschodu. ISS widoczna jest na niebie jako jasny punkt szybko przemierzający nieboskłon. Dokładne godziny przelotów na stronie: https://heavens-above.com.
Opracowanie: Jolanta Olejniczak
